Kreatynina to produkt końcowy metabolizmu, który występuje we krwi i w moczu. Jej ilość w moczu jest niemal w całości zależna od funkcji filtracyjnej nerek.
Badania laboratoryjne stężenia kreatyniny pozwalają ocenić funkcjonowanie nerek. Jeśli ich wyniki wskazują na nieprawidłowości, wówczas wykonuje się bardziej szczegółową diagnostykę, czyli tzw. klirens kreatyniny (dobowe wydalanie tej substancji z moczem).
Kreatynina powstaje jako produkt degradacji innej substancji – kreatyny, ważnej dla prawidłowego funkcjonowania mięśni. Codziennie dochodzi w organizmie do przemiany około 1-2% kreatyny w kreatyninę, która następnie jest filtrowana w nerkach i usuwana razem z moczem.
Stężenie kreatyniny we krwi jest zależne od czynników, takich jak: płeć, masa mięśniowa, czy ilość mięsa w diecie. U konkretnej osoby poziom tej substancji jest względnie stały, ponieważ nie jest ona wchłaniana zwrotnie ani wydzielana przez cewkę moczową. Jej stężenie w moczu jest zależne tylko od funkcji filtracyjnej nerek. Norma stężenia kreatyniny we krwi plasuje się w przedziale 0,6-1,3 mg.
Jeśli więc poziom kreatyniny we krwi gwałtownie wzrósł, może to oznaczać stan chorobowy, np. pojawienie się niewydolności nerek.
Przyczyny podwyższonego poziomu kreatyniny to:
– zatrucie lekami, metalami ciężkimi;
– niektóre choroby jak posocznica, kłębuszkowe zapalenie nerek, hemoliza, marskość wątroby;
– wstrząs anafilaktyczny, septyczny, kardiogenny;
– problemy z wydalaniem moczu;
– odwodnienie;
– akromegalia;
– zażywanie narkotyków.
Eliminując przyczynę powodującą wzrost stężenia kreatyniny, eliminujemy również jej ilość we krwi lub moczu. Dieta przy przekroczonej normie kreatyniny polega na piciu dużej ilości wody i zdecydowanym ograniczeniu produktów bogatych w białko, czyli mięsa, ryb i nabiału.
Jeśli poziom kreatyniny jest poniżej normy, może to oznaczać stan chorobowy organizmu, jednak nie zawsze. Czasem spadek jej stężenia we krwi występuje naturalnie jako konsekwencja takich sytuacji, jak ciąża, zaniki mięśni, przyjmowanie niektórych leków lub stosowanie głodówki.
Badanie kreatyniny w moczu wykonuje się z pojedynczej próbki moczu lub z dobowej zbiórki, która oznacza całodobowe wydalanie moczu do specjalnego pojemnika. Przed badaniem pacjent powinien odstawić wszystkie leki mające wpływ na układ moczowy.
Natomiast badanie kreatyniny z próbki krwi jest zalecane u pacjentów, którzy będą poddani badaniu tomografem komputerowym. Zalecane jest, aby krew została pobrana przed pierwszym posiłkiem pacjenta, ale nie jest to wymóg bezwzględnie konieczny.
